بیماری زونا یا شینگلز که به هرپس زوستر نیز معروف است، عفونت عصب و پوست اطراف آن می باشد. این بیماری ناشی از ویروس واریسلا زوستر است، که عامل بیماری آبله مرغان نیز می باشد. تاول های جدید ممکن است یک هفته پس از مبتلا شدن ظاهر شوند، اما چند روز پس از ظاهر شدن به رنگ زرد در می آیند و صاف و خشک می شوند. سپس در ناحیه تاول ها، زخم هایی ایجاد می شود که ممکن است اثر آنها تا حدودی باقی بماند. درد ناشی از زونا می تواند مداوم و کسل کننده باشد یا احساس سوزش ایجاد کند و شدت آن خفیف یا شدید باشد.
این بیماری می تواند گهگاهی موجب دردی خنجر مانند شود و ناحیه پوست مبتلا معمولاً حساس به لمس می باشد. در برخی موارد، بیماری زونا ممکن است علائم اولیه ای داشته باشد که چند روز پیش از ظاهر شدن راش های پوستی دردناک، رخ می دهند. این علائم اولیه می توانند شامل موارد زیر باشند:
- سردرد
- سوزش، مورمور شدن، بی حسی یا خارش پوست در ناحیه مبتلا
- احساس کسالت عمومی
- دمای بدن بالا (تب)
دوره ی بیماری زونا معمولاً 2 تا 4 هفته طول می کشد، در حالیکه در برخی موارد، درد ممکن است تا چند هفته پس از ناپدید شدن راش ها نیز ادامه داشته باشد. زونا معمولاً ناحیه ی خاصی از یک سمت بدن را درگیر می کند و از خط مرکزی بدن (خط فرضی که از بین چشم ها می گذرد و تا ناف می رسد) عبور نمی کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
زونا معمولاً خطرناک نیست، اما به محض شناسایی علائم، باید به داروخانه مراجعه کنید. در اکثر موارد، پزشک داروساز قادر به درمان شما می باشد، گرچه ممکن است به شما پیشنهاد کند که به پزشک عمومی خود مراجعه کنید.
در صورتی که زیر 18 سال سن دارید، باردار هستید و یا سیستم ایمنی بدن شما ضعیف است و فکر می کنید با فرد مبتلا به آبله مرغان یا زونا در ارتباط بوده اید و تا به حال آبله مرغان نداشته اید، به پزشک عمومی مراجعه کنید. درمان زود هنگام می تواند به کاهش شدت علائم و احتمال پیشرفت بیماری کمک کند.
ارجاع به بیمارستان
فرد مبتلا به بیماری زونا به ندرت نیاز به بیمارستان رفتن پیدا می کند. اما در موارد زیر ممکن است پزشک عمومی بیمار را نزد یک متخصص بفرستد:
- پزشک عمومی مشکوک به عوارض زونا مانند مننژیت یا انسفالیت باشد.
- زونا یکی از چشمان بیمار را درگیر کرده باشد – اگر این شرایط به سرعت درمان نشود، احتمال دارد فرد دچار مشکلات بینایی دائمی شود.
- تشخیص قطعی نباشد.
- بیمار مبتلا به نوع مقاوم زونا باشد که به درمان جواب نمی دهد.
- بیمار، بیش از دوبار به این بیماری مبتلا شده باشد.
- بیمار دارای سیستم ایمنی ضعیفی باشد – به ویژه در موارد شدید یا در کودکان
فرد مبتلا به بیماری زونا به ندرت نیاز به بیمارستان رفتن پیدا می کند. اما در موارد زیر ممکن است پزشک عمومی بیمار را نزد یک متخصص بفرستد:
- پزشک عمومی مشکوک به عوارض زونا مانند مننژیت یا انسفالیت باشد.
- زونا یکی از چشمان بیمار را درگیر کرده باشد – اگر این شرایط به سرعت درمان نشود، احتمال دارد فرد دچار مشکلات بینایی دائمی شود.
- تشخیص قطعی نباشد.
- بیمار مبتلا به نوع مقاوم زونا باشد که به درمان جواب نمی دهد.
- بیمار، بیش از دوبار به این بیماری مبتلا شده باشد.
- بیمار دارای سیستم ایمنی ضعیفی باشد – به ویژه در موارد شدید یا در کودکان
علل ابتلا به بیماری زونا
اکثر افراد در کودکی به آبله مرغان مبتلا شده اند، اما پس از این که بیماری از بین رفته است، ویروس واریسلا زوستر به صورت غیرفعال در سیستم عصبی باقی مانده است. سیستم عصبی ویروس را مهار می کند، اما بعد ها می تواند دوباره فعال سازی شود و بیماری زونا را به وجود آورد.
این احتمال وجود دارد که فرد بیش از یک بار دچار بیماری زونا شود، اما ابتلای بیش از دو بار بسیار نادر است. هنوز مشخص نیست که دقیقاً چرا ویروس زونا بعدها دوباره فعالسازی می شود، اما در اکثر موارد این امر به دلیل پایین آمدن سیستم ایمنی بدن (حفاظت در برابر عفونت ها و بیماری ها) می باشد.
ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن ممکن است به دلایل زیر باشد:
- سن بالا – با بالا رفتن سن، سیستم ایمنی بدن ممکن است کاهش پیدا کند. بنابراین، زونا معمولاً در افراد بالای 70 سال رخ می دهد.
- استرس فیزیکی و عاطفی – مواد شیمیایی آزاد شده توسط بدن در حین استرس، می تواند از عملکرد درست سیستم ایمنی بدن جلوگیری کند.
- HIV و AIDS – افراد مبتلا به HIV نسبت به افراد دیگر، بیشتر در معرض ابتلا به زونا قرار دارند، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها بسیار ضعیف شده است.
- فردی که اخیراً پیوند مغز استخوان انجام داده باشد. (آماده سازی مورد نیاز پیش از پیوند، موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می شود).
- شیمی درمانی – داروی شیمی درمانی که اغلب برای درمان سرطان استفاده می شود، می تواند به طور موقت سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند.
افراد جوان نیز با وجود سلامتی کامل، گاهی ممکن است دچار بیماری زونا شوند.
آیا بیماری زونا قابل سرایت است؟
امکان گرفتن زونا از فرد مبتلا به زونا یا آبله مرغان وجود ندارد. گرچه، اگر پیش از این، بیماری آبله مرغان نداشته اید، ممکن است در صورت تماس با فرد مبتلا به زونا، به آبله مرغان مبتلا شوید. تاول هایی که تشکیل می شوند، حاوی ویروس زنده هستند. اگر فردی که تا به حال آبله مرغان نداشته است، با یک زخم باز تماس مستقیم داشته باشد، می تواند به آبله مرغان مبتلا شود.
بیماری زونا تا چه مدت واگیردار است؟
برای کمک به پیشگیری از انتقال ویروس، از به اشتراک گذاشتن حوله یا لباس ورزشی، شنا کردن یا انجام ورزش های تماسی خودداری کنید. همچنین، در صورتی که تاول های شما ترشح دارند (از آنها مایعاتی خارج می شود) و قابل پوشاندن نیستند، از رفتن به محل کار یا مدرسه خودداری کنید. آبله مرغان می تواند برای گروه خاصی از افراد، خطرناک باشد. اگر شما به زونا مبتلا هستید، از این افراد دوری کنید:
- زنانی که باردار هستند و پیش از این آبله مرغان نداشته اند، چرا که این ویروس می تواند به جنین آنها آسیب برساند.
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به HIV یا AIDS.
- نوزادان کمتر از یک ماه، مگر اینکه نوزاد خود شما باشد، که در این صورت کودک شما باید آنتی بادی (پروتئین هایی که با عفونت مبارزه می کنند) داشته باشد تا از آنها در برابر ویروس محافظت کند.
طول درمان زونا
با وجود این که هیچ درمانی برای زونا وجود ندارد، اما با درمان های خاصی می توان علائم آن را تسکین داد. اکثر موارد زونا تقریبا دو تا چهار هفته طول می کشند. درمان زونا می تواند شامل موارد زیر باشد:
- پوشاندن راش های پوستی با پارچه یا لباس غیر چسبان، برای کاهش احتمال ابتلای دیگر افراد به آبله مرغان، زیرا در صورت پوشاندن راش ها، امکان انتقال ویروس به فرد دیگر، بسیار سخت می شود.
- داروی مسکن مانند پاراستامول، ایبوپروفن یا کدئین
- داروی ضد ویروسی برای متوقف کردن تکثیر ویروس – گرچه همه افراد، به این دارو نیازی ندارند.
عوارض زونا
در این صورت درد عصبی شدید، حتی چند ماه بعد از ناپدید شدن ضایعات پوستی، طول می کشد. عوارضی از این قبیل، معمولاً در افراد مسن و یا افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف رخ می دهد.
واکسن زونا
همیشه پیشگیری از زونا امکان پذیر نیست، اما واکسنی به نام زوستاواکس می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. اگر شما پس از زدن واکسن، به زونا مبتلا شوید، ممکن است بیماریتان خفیف تر باشد و مدت زمان کمتری طول بکشد.
زونای افتالمیک
برخی از موارد زونا می تواند یکی از چشمها را مبتلا کند که به زونای افتالمیک شناخته می شود. این شرایط زمانی اتفاق می افتد که ویروس در بخشی از عصب تِری ژمینال، دوباره فعال سازی شده باشد، این عصب وظیفه ی کنترل احساس و حرکت را در صورت به عهده دارد.
علائم می توانند شامل موارد زیر باشند:
- وجود راش های پوستی روی پیشانی، بینی و اطراف چشم
- التهاب ملتحمه چشم ها که موجب قرمز شدن چشم و یا ترشحات مخاطی روی پلک ها می شود.
- مشکلات بینایی
