پسوریازیس (بیماری صدف پوستی) یک بیماری خود ایمنی است که باعث ایجاد پلاک های خارش دار یا دردناک (زخم مانند) روی پوست می شود. پوست بدن در ناحیه ی آسیب دیده ضخیم و خشک شده و تغییر رنگ می دهد. پسوریازیس (بیماری صدف پوستی) ممکن است در هر ناحیه ای از بدن اتفاق بیفتد؛ اما معمولاً نواحی آرنج، زانوها، کف سر، صورت، کف دست و پا را درگیر می کند.
این بیماری نیز مانند سایر بیماری های خود التهابی، زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن شما -که معمولاً وظیفه ی حمله به عوامل بیماری زا را بر عهده دارد- اشتباهاً به سلول های سالم بدن حمله می کند.
علائم و نشانه های پسوریازیس
طیف وسیعی از علائم و نشانه های بیماری صدف پوستی وجود دارد که با توجه به نوع و شدت این بیماری، متفاوت هستند. رایج ترین علائم این بیماری عبارتند از:
- تکه های تغییر رنگ داده ی روی پوست که با فلس های نقره ای پوشیده شده است
- پوست خشک و ترک خورده که در برخی موارد ممکن است دچار خونریزی شود
- خارش، سوزش یا درد در نزدیکی نواحی آسیب دیده ی پوست
- ناخن های ضخیم، سوراخ شده یا برآمده
- مفاصل متورم یا سفت شده
علل و عوامل خطرزای بیماری صدف پوستی
به طور کلی، پسوریازیس یک بیماری ژنتیکی یا ارثی است. به گفته ی یکی از متخصصین پوست: «احتمالاً ایجاد تغییر در ژن های متعددی، سبب بروز پسوریازیس می شود و در اکثر مواقع علت تغییر ژن ها یک مشکل خارجی مثل عفونت است». عواملی مثل سابقه ی خانوادگی و اضافه وزن، می توانند خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش دهند.
بر اساس گزارش بنیاد ملی پسوریازیس آمریکا (NPF)، حداقل 10% مردم ژن پسوریازیس را به ارث می برند؛ که 3% از این افراد به این بیماری مبتلا خواهند شد. به همین دلیل، دانشمندان معتقدند که این بیماری در اثر ترکیبی از ژنتیک و عوامل یا محرک های خارجی اتفاق می افتد.
پسوریازیس ممکن است با عوامل زیر در ارتباط باشد:
- استرس
- آب و هوای سرد
- واکسیناسیون ها
- داروهای مسدود کننده ی بتا (بتا بلاکرها) و لیتیوم
- عفونت های تنفسی دستگاه تنفس فوقانی
- سیگار کشیدن
- رژیم غذایی
- الکل
انواع پسوریازیس
5 نوع اصلی پسوریازیس وجود دارد که اغلب افراد، تنها به یک نوع آن مبتلا می شوند. هر یک از انواع این بیماری، علائم مخصوص به خود را دارند.
پسوریازیس پلاکی
پسوریازیس پلاکی که با نام پسوریازیس والگاریس نیز شناخته می شود، رایج ترین نوع این بیماری است و به صورت تکه های برآمده و قرمز، با پوششی از یک لایه ی سفید از سلول های مرده ی پوست پدیدار می شود. پلاک های پوست اغلب خارش دار و دردناک بوده و ممکن است خونریزی کنند.
پسوریازیس خالدار
پسوریازیس خالدار (Guttate) یا قطره ای که اغلب در دوران کودکی یا جوانی آغاز می شود، دومین نوع شایع پسوریازیس می باشد. طبق گزارش NFP تقریباً 10% افراد مبتلا به پسوریازیس به نوع دوم آن (یعنی پسوریازیس خالدار) مبتلا هستند. تحقیقات نشان داده است که این نوع از پسوریازیس، به میزان زیادی با عفونت استرپتوکوکی در ارتباط است. بنابراین اگر دچار پسوریازیس خالدار شده اید، پزشک ممکن است آزمایشی برای وجود باکتری استرپتوکوکوس تجویز کند.
پسوریازیس معکوس
پسوریازیس معکوس (Inverse) باعث ایجاد ضایعات قرمز رنگی در نقاط چین خورده ی پوست می شوند و ممکن است صاف و براق به نظر برسند. ضایعات پسوریازیس معکوس می توانند در اندام تناسلی یا نواحی نزدیک اندام تناسلی (مثل کشاله ی ران) ایجاد شوند. افراد مبتلا به پسوریازیس معکوس، معمولاً به طور همزمان به نوع دیگری از پسوریازیس در ناحیه ی دیگری از بدن خود مبتلا هستند.
پسوریازیس پوسچولار
پسوریازیس پوسچولار (Pustular) نوع دیگری از پسوریازیس است که با جوش های چرکی سفیدی که توسط پوست قرمز احاطه شده است، شناخته می شود. زمانی که پوست بدن پر از این جوش های چرکی شود، شما ممکن است علائم دیگری مثل احساس مریضی، احساس خستگی، تب، لرز، خارش شدید، تپش قلب، بی اشتهایی و ضعف عضلانی را تجربه کنید.
پسوریازیس اریترودرمیک
پسوریازیس اریترودرمیک (Erythrodermic) نوعی نادر و خطرناک از بیماری پسوریازیس است که باعث قرمزی گسترده و ملتهب پوست، تغییر رنگ و پوسته پوسته شدن شدید پوست می شود و با خارش و درد شدید همراه است. بر اساس گزارشات NFP پسوریازیس اریترودرمیک یک بار یا بیشتر، در طول عمر ۳ درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس رخ می دهد.
تشخیص پسوریازیس
تشخیص پسوریازیس یک تشخیص بالینی است و هیچ آزمایش خاصی برای کمک به پزشک وجود ندارد. معمولاً یک متخصص پوست با معاینه ی فیزیکی و پرسیدن سؤالاتی در مورد سابقه ی خانوادگی شما، بیماری پسوریازیس را تشخیص می دهد.
در برخی از موارد پزشک ممکن است نمونه ی کوچکی از پوست سر را برداشته و آن را زیر میکروسکوپ ارزیابی کند. بیوپسی (نمونه برداری) پوست به پزشک اجازه می دهد که ناحیه ی آسیب دیده را با دقت مشاهده کرده و تشخیص دقیق تری داشته باشد.
مدت زمان ابتلا به پسوریازیس
پسوریازیس به عنوان یک بیماری مزمن و مادام العمر شناخته می شود. در حال حاضر هیچ درمانی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما شدت این اختلال پوستی ممکن است تغییر کند. برای برخی از افراد، بهتر شدن یک دوره ی پسوریازیس ممکن است ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد. بهتر شدن علائم این بیماری به عنوان بهبودی شناخته می شود.
برای برخی دیگر از افراد، پسوریازیس به صورت دوره ای عود می کند. به عنوان مثال، بیماری ممکن است در تابستان بهتر شده و در زمستان شدید شود.
درمان های دارویی برای پسوریازیس
همانطور که پیش از این گفتیم، پسوریازیس قابل درمان نیست. با این حال، گزینه های درمانی مؤثری برای کاهش شدت علائم این بیماری وجود دارد. قبل از آغاز هر درمانی بهتر است در مورد مزایا، خطرات و عوارض جانبی آن با پزشک خود مشورت کنید.
داروها
برخی از داروهایی که برای بهبودی پسوریازیس تجویز می شوند عبارتند از:
- داروهای موضعی: داروهای موضعی شامل داروهای تجویزی مثل استروئیدهای موضعی و داروهای بدون نسخه (OTC) هستند. این داروها مستقیماً روی پوست ناحیه ی آسیب دیده اعمال می شوند و می توانند علائم پسوریازیس را کاهش دهند. هر کدام از داروهای موضعی حاوی ترکیبات فعال مختلفی مثل سالیسیلیک اسید است و در اشکال گوناگونی مثل لوسیون، کرم، شامپو، ژل، پماد یا اسپری در دسترس می باشد. بر اساس تحقیقات مایو کلینیک، کورتیکواستروئیدهای موضعی، اغلب برای درمان پسوریازیس خفیف تا متوسط پاسخ دهی مناسبی دارد.
- داروهای بیولوژیکی: داروهای بیولوژیکی نوعی داروی سیستمیک هستند که روی کل بدن تأثیر می گذارند و می توانند عملکرد سیستم ایمنی را تغییر دهند. این داروها معمولاً به صورت تزریقی وجود دارند. برخی از داروهای بیولوژیکی عبارتند از: انبرل (اتانرسپت)، رمیسید (اینفلکسیماب)، استلارا (یوستکینوماب)، هومیرا (آدالیموماب)، سیمپونی (کولیموماب)، کوسنتیکس (سکوکینوماب)، تالتز (ایکزکیزوماب)، برودالوماب، تیلدراکیزوماب و اسکیریزی (ریسانکیزوماب).
- اوتزلا (اپرمیلاست): داروی اوتزلا دارویی است که آنزیمی را در سیستم ایمنی بدن مهار می کند که می تواند سلول های خاصی را تحت تأثیر قرار دهد و باعث ایجاد التهاب در بدن شود. اپرمیلاست در سال ۲۰۱۴ برای درمان بزرگسالان مبتلا به ورم مفاصل پسوریاتیک فعال، توسط FDA تأیید شد.
- روماترکس (متوترکسات): این دارو به کنترل التهاب کمک می کند.
- سیکلوسپورین (جنگراف، نئورال): این درمان سیستمیک باعث سرکوب سیستم ایمنی شده و از شدت علائم پسوریازیس کم می کند. به علت عوارض جانبی ناشی از مصرف این دارو، سیکلوسپورین باید تنها برای مدت کوتاهی مصرف شود.
نور درمانی
نور درمانی (Light Therapy) نیز مانند فوتوتراپی UVB به قرار گرفتن پوست در معرض مقادیر کنترل شده ی اشعه ی ماوراء بنفش طبیعی یا مصنوعی گفته می شود. برخی از پزشکان برای کاهش علائم ناشی از پسوریازیس، نور درمانی را به تنهایی یا همراه با سایر روش های درمانی تجویز می کنند.
پیشگیری از بیماری صدف پوستی
در واقع هیچ راهی برای پیشگیری از پسوریازیس وجود ندارد؛ اما شما با انجام برخی از کارها می توانید علائم این بیماری را کاهش دهید. مثل:
- هر روز حمام کنید.
- پوست خود را مرطوب نگه دارید.
- در صورت امکان از مواجهه با محرک ها خودداری کنید.
- هر روز مقدار اندکی در معرض نور آفتاب قرار بگیرید.
عوارض پسوریازیس
پسوریازیس می تواند خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها را افزایش دهد. برخی از این بیماری ها عبارتند از:
- فشار خون بالا
- چاقی یا اضافه وزن
- کلسترول بالا
- دیابت
- بیماری های قلبی و عروقی
- پوکی استخوان
- بیماری کبدی
- بیماری کلیوی
- یووئیت (نوعی بیماری چشمی)
- بیماری کرون
- افسردگی
به گفته ی رئیس هیئت مدیره و استاد رشته درماتولوژی (پوست و مو): «در سال های اخیر شاهد بودیم که پسوریازیس می تواند نقش مهمی در سندرم متابولیک ایفا کنید. سندرم متابولیک مجموعه ای از علائم است که می تواند منجر به دیابت و بیماری قلبی شود». بر اساس آمارهای بدست آمده حدود 30% از افراد مبتلا به پسوریازیس، به آرتریت پسوریاتیک نیز مبتلا می شوند. آرتریت پسوریاتیک یک بیماری خود ایمنی است که مفاصل بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.
طبق گفته ی بنیاد ملی پسوریازیس آمریکا، 85% بیماران مبتلا به آرتریت پسوریاتیک، پیش از بروز بیماری مفصلی، ابتدا پسوریازیس را تجربه کرده اند. هر چه سن بیمار در زمان تشخیص بیماری پسوریازیس کمتر باشد، خطرات عوارض مرتبط با این بیماری بیشتر است. افراد مبتلا به پسوریازیس باید بدانند که در معرض خطر بیماری های دیگری نیز قرار دارند. بنابراین باید مراقب سلامتی خود بوده و به طور مرتب معاینه شوند.