وقتی در آینه به خود نگاه می کنید، چه می بینید؟ آیا خط اخم شما به چروک دور چشم هایتان می رسد؟ آیا لب های شما به اندازه ی گذشته، پر نیستند؟ موهایتان چه وضعیتی دارد؟ اگر پوست کف سر شما بیشتر از هر زمان دیگری قابل مشاهده است، احتمالاً وقت آن رسیده باشد که در مورد کلاژن فکر کنید.
کلاژن پوست چیست؟
کلاژن نوعی پروتئین است که در بافت های همبند بدن از جمله رباط ها، پوست و تاندون ها یافت می شود. این پروتئین به بافت ها قدرت و قابلیت کشسانی می دهد. با بالا رفتن سن، بدن ما رفته رفته کلاژن کمتری تولید می کند و در نهایت منجر به بروز علائم قابل مشاهده ی پیری می شود که در بالا به آن اشاره شد.
در این مقاله، ما درباره ی کلاژن سازی پوست و اهمیت آن صحبت خواهیم کرد.
وظیفه ی کلاژن پوست چیست؟
پوست ما از سه لایه ی اصلی تشکیل شده است: اپیدرم (لایه ی بیرونی)، درم (لایه ی میانی) و زیرپوستی (لایه ی داخلی). کلاژن موجود در پوست ما در درم یافت می شود؛ درم، لایه ای است که دیگر ساختارهای پوست از جمله رگ های خونی، فولیکول های مو و غدد عرق در آن قرار دارند.
رشته های کلاژن در درم به صورت الگوهای متقاطع چیده شده اند و توسط ماده ای به نام کلاژناز در کنار هم قرار می گیرند؛ این ماده به پوست خاصیت کشسانی و استحکام می دهد. به عنوان مثال وقتی پوست خود را با بریدن زخمی می کنیم، فیبرهای کلاژن برای ترمیم این آسیب دست به کار می شوند.
کلاژن در سایر قسمت های بدن مانند تاندون ها، رباط ها و غضروف ها نیز وجود دارد. کلاژن جزء اصلی استخوان ها است و به قوی و سالم نگه داشتن آن ها کمک می کند.
چرا کلاژن سازی پوست مهم است؟
کلاژن سازی پوست به چند دلیل حائز اهمیت است؛ در واقع، فراوان ترین پروتئین در بدن انسان است که حدود ۳۰ درصد کل پروتئین بدن را تشکیل می دهد و در پوست، ماهیچه ها، تاندون ها، استخوان ها و بافت همبند یافت می شود.
کلاژن کارکردهای حیاتی بسیاری مانند ساختاربندی و حمایت از بدن دارد. این ماده با کنار هم نگه داشتن سلول هایی که پوست را می سازند، نقش مهمی در ساختار پوست ایفا می کند. علاوه بر این، کلاژن با جذب آب به مرطوب نگه داشتن پوست کمک می نماید.
کلاژن به عنوان مانعی در برابر عوامل محیطی مانند اشعه ی ماورای بنفش و آلودگی عمل کرده و از پوست در برابر آسیب محافظت می کند. همچنین با تقویت رشد سلول های جدید و با کمک به بازسازی بافت آسیب دیده، به ترمیم پوست کمک خواهد کرد. در نهایت، کلاژن سازی پوست با تأمین مواد مغذی و اکسیژن برای سلول ها، برای سلامت کلی پوست بسیار مهم است.
با از دست دادن کلاژن چه اتفاقی می افتد؟
تولید کلاژن در اوایل دهه ی 20 زندگی ما شروع به کاهش می کند؛ این روند با بالا رفتن سن سرعت گرفته و منجر به ایجاد چین و چروک و افتادگی پوست می شود.
از دست دادن کلاژن ممکن است باعث درد مفاصل نیز همراه بشود، زیرا یکی از وظایف کلاژن ایجاد خاصیت کشسانی و استحکام تاندون ها و رباط ها است. استخوان های ما هم ممکن است ضعیف تر و شکننده تر شوند. به این دلیل که کلاژن برای سلامت استخوان نیز ضروری است.
سایر علائم عبارتند از:
- مشکلات گوارشی
- سلولیت
- ضعیف شدن مو و ناخن
- ترمیم آهسته ی زخم
- بی خوابی
- خستگی
چگونه می توان تولید کلاژن در پوست را تحریک کرد؟
راه های متعددی برای افزایش تولید کلاژن وجود دارد. یکی از آن ها استفاده از محصولاتی مانند رتینول است که حاوی موادی هستند که تولید کلاژن بدن را تحریک می کنند. راه دیگر، استفاده از محصولاتی است که حاوی خود کلاژن هستند که می توانند به جایگزینی کلاژن از دست رفته کمک کنند.
غذاهایی غنی از مواد مغذی که به تولید کلاژن کمک می کنند (مانند ویتامین C، پرولین و گلیسین)، مصرف نمایید. ویتامین C برای سنتز کلاژن ضروری است و پرولین و گلیسین اسیدهای آمینه ی مورد نیاز برای ثبات و ساختار فیبرهای کلاژن هستند. رعایت یک رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان نیز، می تواند به محافظت از فیبرهای کلاژن در برابر آسیب کمک کند.
چگونه می توان از کلاژن طبیعی بدن محافظت کرد؟
هیچ راهی برای متوقف کردن روند پیری وجود ندارد اما می‌توان با رعایت چند نکته، سرعت وقوع آن را کاهش داده و از کلاژن پوست خود محافظت کنیم. برای کمک به محافظت از کلاژن پوست، باید از درون بدن از آن مراقبت کرد.
موارد زیر را می توان برای محافظت از کلاژن پوست انجام داد:
رعایت یک برنامه ی غذایی سالم: رژیم غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها و چربی های سالم، می تواند به محافظت از پوست در برابر آسیب کمک کند.
هیدراته ماندن: نوشیدن آب زیاد به پر و مرطوب نگه داشتن سلول های پوست و جلوگیری از از بین رفتن کلاژن کمک می کند.
ترک سیگار: سیگار به فیبرهای کلاژن آسیب می رساند و توانایی آن ها برای بازسازی را مختل می کند.
استفاده از کرم ضدآفتاب: قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند فیبرهای کلاژن را تجزیه کند، بنابراین استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر برای محافظت از پوست بسیار مهم است.
