شانکروئید یک بیمار مقاربتی (STD) بسیار مسری و در عین حال قابل درمان است که توسط باکتری هموفیلوس دوکری ایجاد می شود. شانکروئید باعث ایجاد زخم (معمولاً در ناحیه تناسلی) خواهد شد.
همچنین، تورم و درد در غدد لنفاوی یا تاول های اینگوینال در ناحیه کشاله ران نیز اغلب با شانکروئید همراه هستند. در صورت عدم درمان، این بیماری ممکن است انتقال HIV را نیز تسهیل کند.
میزان شیوع شانکروئید چقدر است؟
به نظر می رسد شیوع شانکروئید در سراسر جهان کاهش یافته است، هرچند احتمالاً در بعضی مناطق آفریقا و کارائیب هنوز رخ می دهد. میزان شیوع این بیماری به صورت موردی و بدون نظم است. علاوه بر تبخال تناسلی و سیفلیس، شانکروئید نیز یک عامل خطر در انتقال عفونت HIV محسوب می شود.
تشخیص قطعی شانکروئید به طور معمول از طریق کشت باکتری هموفیلوس دوکری، از ترشحات زخم در یک رسانه کشت مخصوص و تحت شرایط آزمایشگاهی خاص انجام می شود. حساسیت کشت آن حتی در رسانه های تجاری کمتر از 80 درصد است. FDA ، هیچ تست PCR برای این باکتری را تاکنون تأیید نکرده است؛ اما چنین آزمایش هایی را می توان از طریق آزمایشگاه های بالینی که آزمایش PCR خود را توسعه داده و یک تحقیق تأیید CLIA را اجرا کرده اند، انجام داد.
یکی دیگر از روش های تشخیص شانکروئید، وجود ترکیب زخم دردناک تناسلی و آدنوپاتی چرکی خفیف اینگوینال است. تشخیص احتمالی شانکروئید، هم برای اهداف بالینی و هم برای اهداف مقاربتی، می تواند در صورتی انجام شود که همه معیارهای زیر برآورده شوند:
- بیمار یک یا چند زخم تناسلی دردناک داشته باشد.
- بیمار به عفونت ترپونما پالیدوم مبتلا نیست؛ یعنی شواهدی مبنی بر اثبات وجود Pallidum از طریق تست های مختلف (میکروسکوپ دارک فیلد یا تست سرولوژیک) که حداقل هفت روز پس از شروع زخم انجام می شود، ندارد.
- وجود علائم بالینی (زخم تناسلی یا لنفادنوپاتی موضعی) که در شانکروئید معمول است.
- منفی بودن تست HSV که روی اگزودای (ترشحات) زخم انجام شده است.
شانکروئید چگونه منتقل می شود؟
شانکروئید به دو طریق به افراد دیگر انتقال پیدا می کند:
- انتقال جنسی؛ از طریق تماس پوستی با زخم باز.
- انتقال غیرجنسی؛ به زمانی اطلاق می شود که مایع چرک مانند از زخم به قسمت های دیگر بدن یا به شخص دیگری منتقل می شود.
وجود زخم تناسلی در شخص، ناقل بودن او را نشان می دهد. همچنین، این بیماری تا به حال هنگام زایمان به نوزاد منتقل نشده است.
علائم یا نشانه های شانکروئید چیست؟
- علائم آن معمولاً در عرض 4 الی 10 روز بعد از مواجهه بروز پیدا می کنند. به ندرت پیش می آید که زودتر یا دیرتر از این زمان مشاهده شوند.
- زخمی که به صورت یک برآمدگی خفیف یا پاپول شروع شده و به یک زخم باز و چرکی با لبه های بریده بریده یا ناهموار تبدیل می شود.
- زخمی که هنگام لمس نرم است (بر خلاف شانکر سیفیلیس که سفت یا لاستیکی است). اصطلاح شانکر (ضایعه) نرم اغلب برای توصیف زخم شانکروئید استفاده می شود.
- این زخم ها می توانند در مردان بسیار دردناک باشند اما زنان اغلب متوجه آن نیز نمی شوند.
- شانکروئید در زنان عموماً بدون علامت است، به همین دلیل ممکن است نسبت به ضایعه (های) خود بی اطلاع باشند.
- دردناک شدن غدد لنفاوی که ممکن است در کشاله ران و معمولاً فقط در یک طرف ایجاد شوند.
شانکروئید چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص این بیماری با جداسازی باکتری هموفیلوس دوکری از طریق کشت آن از یک زخم تناسلی انجام خواهد شد. این بیماری اغلب با سیفلیس، تبخال یا لنفوگرانولوما ونروم اشتباه گرفته می شود؛ به همین دلیل، پزشک ابتدا می بایست احتمال ابتلا به این بیماری ها را بررسی کند.
رنگ آمیزی گرم (Gram stain) نیز می تواند تجمع باکتری عامل را تشخیص دهد اما این آزمایش ممکن است کمی گمراه کننده باشد، چرا که در اکثر زخم های تناسلی موجودات زنده ی دیگری نیز یافت می شوند.
درمان شانکروئید به چه صورت است؟
درمان موفقیت آمیز شانکروئید، عفونت را درمان خواهد کرد، علائم بالینی را از بین برده و از انتقال آن به دیگران جلوگیری می کند. در موارد پیشرفته، حتی در صورت درمان موفقیت‌آمیز نیز ممکن است جای زخم باقی بماند.
برای درمان شانکروئید، از آنتی بیوتیک استفاده می شود که شامل موارد زیر هستند:
- آزیترومایسین 1 گرم خوراکی
- سفتریاکسون 250 عضلانی
- سیپروفلوکساسین 500 خوراکی
- یا اریترومایسین 500 خوراکی.
سیپروفلوکساسین برای زنان باردار و شیرده منع مصرف دارد.
آزیتومایسین و سفتریاکسون مزیت درمان به صورت تک دوزی را دارند. هرچند در سراسر جهان، چندین ایزوله با مقاومت متوسط به سیپروفلوکساسین یا اریترومایسین گزارش شده است. با این حال چون کشت ها به طور منظم انجام نمی شوند، داده ها در مورد شیوع فعلی مقاومت ضد میکروبی محدود هستند.
درمان تکمیلی
بیماران باید سه الی هفت روز پس از شروع درمان مجدداً معاینه شوند. اگر درمان موفقیت آمیز باشد، زخم ها معمولاً در عرض سه روز و به طور عینی در عرض هفت روز پس از درمان بهبود می یابند. در صورتی که هیچ پیشرفت بالینی ای مشاهده نشود، پزشک باید موارد زیر را بررسی کند:
- آیا تشخیص درست بوده است؟
- آیا بیمار به عفونت دیگری ابتلا دارد؟
- آیا بیمار مبتلا به HIV است؟
- آیا درمان طبق دستورالعمل مشخص انجام شده است؟
- آیا سویه باکتری هموفیلوس دوکری نسبت به آنتی بیوتیک تجویزشده، مقاوم است؟
البته، زمان موردنیاز برای درمان کامل زخم به اندازه ی آن بستگی دارد؛ زخم های بزرگ ممکن است به بیش از دو هفته زمان نیاز داشته باشند. علاوه بر این، روند درمان برای بعضی از مردان ختنه نشده ای که زیر پوست ختنه گاه خود زخم دارند، آهسته تر خواهد بود. درمان بالینی لنفادنوپاتی ناپایدار، کندتر از درمان زخم بوده و ممکن است به آسپیراسیون یا تخلیه کردن تاول ها با سوزن یا برش نیاز داشته باشد.
سایر ملاحظات مدیریتی
مردانی که ختنه نشده اند و بیماران مبتلا به عفونت HIV، به خوبی افراد دیگر به درمان پاسخ نمی دهند. بیماران باید در زمان تشخیص شانکروئید، آزمایش HIV نیز بدهند. اگر نتایج آزمایش اولیه منفی بود، بایستی سه ماه بعد از تشخیص شانکروئید یک آزمایش سرولوژی برای سیفلیس و عفونت HIV انجام شود.
ملاحظات خاص
سیپروفلوکساسین در دوران بارداری و شیردهی منع مصرف دارد. همچنین هیچ اثر نامطلوب ناشی از شانکروئید بر نتیجه ی بارداری گزارش نشده است.
چگونه می توان از ابتلا به شانکروئید پیشگیری کرد؟
- خودداری از برقراری رابطه ی جنسی
- تک همسری دوطرفه (داشتن رابطه جنسی فقط با یک نفر سالم)
- استفاده از کاندوم لاتکس برای رابطه جنسی واژینال، دهانی و مقعدی. هرچند، کاندوم لاتکس ممکن است از آلت تناسلی یا واژن در برابر عفونت محافظت کند اما از سایر نواحی مانند کیسه بیضه یا ناحیه مقعد که توسط کاندوم پوشانده نمی شوند، محافظت نخواهد کرد. زمانی که کاندوم به طور مداوم و صحیح استفاده شود، می تواند خطر ابتلا به شانکروئید، تبخال تناسلی، سیفلیس و زگیل تناسلی را تنها زمانی که نواحی آلوده توسط کاندوم پوشانده یا محافظت شده باشند، کاهش دهد.
در صورت ابتلا به شانکروئید، می بایست از تماس با قسمت آلوده خودداری نمود تا از احتمال سرایت عفونت به سایر نقاط بدن جلوگیری شود.
