هیپرکراتوز، ضخیم شدن لایه ی خارجی پوست می باشد. این لایه خارجی حاوی پروتئین محافظ و سختی به نام کراتین است. ضخیم شدن پوست، اغلب بخشی از واکنش طبیعی پوست در برابر ساییدگی، فشار و دیگر انواع تحریک موضعی پوست بوده و این بیماری باعث تشکیل پینه و میخچه بر روی دست ها و پاها می شود و می تواند موجب ایجاد نواحی سفید رنگ درون دهان شود. دیگر انواع هیپرکراتوز در واکنش به محافظت از پوست، در مقابل موارد زیر رخ می دهند:
- التهاب مزمن (طولانی مدت)
- عفونت
- پرتو خورشید
- مواد شیمیایی تحریک کننده
هیپرکراتوزهایی که در پوست تحریک نشده ایجاد می شوند، ممکن است بر اثر شرایط ارثی رخ دهند و احتمالاً بلافاصله بعد از تولد شروع می شوند و پوست نواحی بزرگ بدن را تحت تأثیر قرار می دهند.
موارد زیر نمونه هایی از هیپرکراتوز هستند:
پینه و میخچه:
پینه ها و میخچه ها در نقاطی از پوست ایجاد می شوند که در معرض اصطکاک یا فشار مکرر هستند. در واکنش به این شرایط:
- لایه های ضخیمی از سلولهای پوست مرده جمع می شوند.
- میخچه ها معمولاً در انگشتان پای تحریک شده ایجاد می شوند.
- پینه ها در کف دست و پا تشکیل می شوند.
در بسیاری از افراد، میخچه ها و پینه ها فقط مانعی برای زیبایی هستند. اما در افراد دیگر، یک مشکل پزشکی آزاردهنده و دردناک محسوب می شوند.
زگیل ها:
زگیل ها برجستگی های کوچکی روی پوست هستند که بر اثر عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شوند. زگیل های پلانتار در کف پاها رشد می کنند. HPV معمولاً از طریق تماس مستقیم و لمس کردن یا دست دادن با فرد مبتلا منتقل می شود.
زگیل ها همچنین ممکن است از تماس مستقیم با سطح آلوده مانند پابرهنه راه رفتن در کف باشگاه یا کنار استخر و یا با پوشیدن کفشهای فرد مبتلا انتشار پیدا کنند.
اگزمای مزمن:
اگزما، همان التهاب پوست است. این شرایط بر اثر آلرژی ها، مواد شیمیایی تحریک کننده و عوامل دیگر ایجاد می شود. (اگزما، درماتیت نیز نامیده می شود). اگزما موجب خارش، قرمزی و تاول های ریز می شود و زمانی که کنترل التهاب سخت است،
اگزمای مزمن می تواند منجر به موارد زیر شود:
- هیپرکراتوز
- خشکی پوست
- پوسته پوسته شدن
- تغییر رنگ پوست
- ریزش موی موضعی
لیکن پلانوس:
این شرایط به صورت لکه سفید درون دهان ظاهر می شود یا ممکن است به صورت لکه های پوسته پوسته بنفش و خارش دار در هر جایی از پوست رخ دهد. لیکن پلانوس ممکن است مربوط به واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن باشد.
کراتوز آکتینیک:
این ضایعات، نقاط یا لکه های پوستی شبیه به کاغذ سمباده هستند که صاف و قرمز رنگ هستند. این لکه ها می توانند به کوچکی چند میلیمتر باشند و بر اثر قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش نورخورشید ایجاد شوند. این لکه ها در نقاطی از پوست رخ می دهند که در معرض خورشید قرار می گیرند و ممکن است به سرطان پوست تبدیل شوند.
کراتوز سبورئیک:
این ضایعات، توده های پوستی کوچک و غیرسرطانی هستند که ممکن است به رنگ برنزه، قهوه ای یا سیاه باشند. این کراتوزها روی صورت، شکم، بازوها یا پاها ظاهر می شوند. هیپرکراتوزهای سبورئیک بسیار شایع هستند و علت دقیق آنها مشخص نیست.
اختلالات ارثی:
چند اختلال ارثی می توانند موجب هیپرکراتوز شوند. این شرایط می تواند موجب به وجود آمدن پوسته هایی ضخیم و بزرگ، در سطح پوست شود. علائم این شرایط بلافاصله بعد از تولد یا در اوایل کودکی شروع می شوند.
علائم هیپرکراتوز
بسیاری از انواع هیپرکراتوز، بدون درد هستند. گرچه پینه ها، میخچه ها و زگیل های پلانتار می توانند ناراحتی بسیار زیادی را به وجود بیاورند.
تشخیص به چه صورت است؟
پزشک بسته به علائم پوستی، موارد زیر را از شما سؤال می کند:
- آیا در خانواده خود سابقه ی مشکلات پوستی دارید؟
- آیا سابقه آلرژی دارید؟
- آیا به طور مکرر در معرض آفتاب قرار می گیرید؟
- آیا از دندان مصنوعی یا وسایل ارتودنسی دندان استفاده می کنید؟
- به صورت ناخوداگاه گونه یا زبان خود را می جوید؟
- از تنباکوی بدون دود استفاده می کنید؟
گاهی اوقات پزشک، بر اساس سوابق بیماری ها و علائم شما و با بررسی پوستتان، می تواند علت هیپرکراتوز را تشخیص دهد. این شرایط اغلب موارد با پینه، میخچه، زگیل و اگزمای مزمن می باشد. اگر شما اگزمای مزمنی دارید که مربوط به آلرژی می باشد، پزشک ممکن است آزمایش آلرژی را توصیه کند. در برخی از موارد، برای تأیید تشخیص، نمونه برداری انجام می شود. در نمونه برداری، قطعه ی کوچکی از بافت پوست، برای بررسی در آزمایشگاه برداشته می شود.
اگر پزشک شما به کراتوز آکتینیک مشکوک شود، برای تأیید تشخیص و رد کردن احتمال سرطان پوست، ممکن است لازم باشد نمونه برداری پوست انجام دهید. اگر کودک شما در چند نقطه از پوست خود دچار هیپر کراتوز شود، پزشک ممکن است سوابق خانوادگی و علائم پوستی شما را بازبینی کند. این کار به اوکمک می کند تا متوجه شود آیا کودک یک اختلال ارثی دارد یا خیر.
مدت زمان مورد انتظار
مدت زمانی که نوع خاصی از هیپرکراتوز طول می کشد، بستگی به علت آن دارد. برای مثال، پینه ها و میخچه ها معمولاً تا زمانی که فرد به پوشیدن کفش های نامناسب ادامه دهد، طول می کشند. زگیل ها نیز خود به خود از بین می روند.
اما ممکن است چند ماه نیز دوام داشته باشند. کراتوزهای آکتینیک و کراتوزهای سبورئیک، زمانی که ایجاد می شوند، زمان طولانی مدتی هستند و بدون درمان از بین نمی روند. انواع ارثی هیپرکراتوز، به صورت مادام العمر هستند.
پیشگیری از هیپرکراتوز
پیشگیری از برخی انواع هیپرکراتوز، بسیار آسان است.
- پینه ها و میخچه ها: کفشهای راحت بپوشید.
- زگیل های پلانتار: از پابرهنه راه رفتن در باشگاهها، اتاق های رختکن یا محوطه استخر خودداری کنید.
- اگزمای مزمن: برای کمک به محدود کردن یا پیشگیری از علائم اگزما، از محرک های احتمالی دوری کنید. برای مثال، از موارد زیر اجتناب کنید:
- دماهای بالا
- هوای خشک
- صابون های خشن
- حمام حباب دار
- مواد شیمیایی تحریک کننده
همچنین سعی کنید از پتوها و لباس های نخی استفاده کنید. پارچه هایی مانند پنبه، ابریشم و الیاف زبر می توانند تحریک کننده باشند. دوری کردن یا از بین بردن محرک های آلرژی زا نیز می تواند به شما کمک کند. برای اگزمای خفیف، از پزشک کمک بگیرید تا از تبدیل شدن آن به یک شرایط طولانی مدت (اگزمای مزمن) جلوگیری کنید.
- کراتوزهای آکتینیک. قرار گرفتن در معرض نور خورشید را به اوایل صبح یا اواخر بعد از ظهر محدود کنید. به هنگام بیرون رفتن، از لباس و کلاه محافظ استفاده کنید. از ضدآفتاب با SPF حداقل 30 استفاده کنید.
درمان هیپرکراتوز
درمان هیپرکراتوز بستگی به نوع آن و علت احتمالی دارد.
- پینه ها و میخچه ها. در نزدیکی ناحیه درگیر از پارچه نخی محکم استفاده کنید تا درد را کاهش دهید. همیشه جوراب مناسب بپوشید تا از اصطکاک بیشتر جلوگیری کنید. پینه یا میخچه را نتراشید یا نبرید. برای توصیه و درمان با یک پزشک مشورت کنید.
- زگیل ها. چندین درمان موضعی وجود دارد که در خانه می توانید از آنها استفاده کنید. همچنین پزشک می تواند زگیل ها را معمولاً با یکی از روش های زیر از بین ببرد.
- منجمد کردن زگیل ها با نیتروژن مایع (کرایوسرجری)
- تبخیر کردن آنها با لیزر
- بریدن زائده با روش جراحی.
اگر پزشک با استفاده از این روش های درمانی نتواند به لایه پوستی درگیر شده با ویروس دسترسی پیدا کند، زگیل در همان نقاط دوباره عود می کند. در صورت لزوم درمان را دوباره تکرار کنید. زگیل ها را در خانه می توان با درمان های غیر تجویزی درمان کرد. خود درمانی در مقایسه با درمان توسط پزشک، در مدت زمانی طولانی تری می تواند زگیل را از بین برد.
پس از اینکه توسط پزشک تحت درمان قرار گرفتید، خود درمانی می تواند مؤثرتر باشد. اگر زگیل بسیار بزرگ یا عمیق باشد، خود درمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند. اگر به دیابت یا جریان خون ضعیف مبتلا هستید، همیشه باید توسط پزشک تحت درمان قرار بگیرید. این کار در پیشگیری از آسیب یا عفونت به شما کمک می کند.
اگزمای مزمن: پزشک شما معمولاً یک پماد یا کرم کورتیکواستروئید تجویز خواهد کرد. یک درمان بیولوژیکی موضعی، برای موارد شدید اگزما در داروخانه ها موجود می باشد. مرطوب کردن پوست نیز بسیار مهم است.
لیکن پلانوس: لیکن پلانوس مانند اگزمای مزمن، معمولاً با پمادها یا کرم های کورتیکواستروئید درمان می شود.
کراتوزهای آکتینیک: پزشک ممکن است برای از بین بردن یک کراتوز آکتینیک، از فریز کردن استفاده کند. کراتوزهای چندتایی را می توان با لایه بردارها، لیزردرمانی یا درم آبریژن درمان کرد.
کراتوزهای سبورئیک: این کراتوزها را با فریز کردن یا با یک چاقوی جراحی می توان از بین برد.
بیماری ارثی: هیچ درمانی برای این شرایط وجود ندارد. برای درمان نواحی بزرگ پوست، پزشک ممکن است پیشنهاد دهد، نرم کننده های مخصوصی را به پوست خود بمالید.
